[Słowo wstępu od Redakcji]: Zamieszczamy tłumaczenie tekstu p. Søren Stenderup Jensen omawiają-cego sprawę zasądzenia odszkodowania przez duński sąd dla osób poszkodowanych pracą elektrowni wiatrowych. Jakkolwiek sprawa dotyczy duńskiego prawa, to ma ona szerszy wymiar, gdyż sprawa odszkodowań za uciążliwe sąsiedztwo farm wiatrowych dochodzonych właścicieli tych farm dopiero czeka na swój polski precedens i uczciwą regulację prawną. Miejmy nadzieję, że nastąpi to jak najszybciej, gdyż wiatraków przybywa i z każdym rokiem ich presja na wolne tereny może rosnąć. Ciągle podejmowane są próby lokalizacji elektrowni wiatrowych w najcenniejszych przyrodniczo terenach objętych programami Natura 2000 czy parkami krajobrazowymi i przy biernej postawie organów ochrony środowiska mogą pojawić się precedensy. Kwestia odszkodowań za utratę wartości nieruchomości w wyniku lokalizacji uciążliwych dla otoczenia inwestycji, w tym i OZE, nie doczekała się na razie żadnej regulacji prawnej na wzór duński. Nasz parlament przemilcza oczywistą rzecz, że nieru-chomości w bliskim sąsiedztwie wiatraków czy biogazowni, tj. w promieniu ok. 3-4 km są praktycznie niesprzedawalne. Rzeczoznawcy majątkowi jak ognia unikają wycen dla takich nieruchomości, a ludzie nie mogą ani mieszkać w swoich domach, ani ich sprzedać. Trzeba głośno mówić o tym, że OZE dla jednych oznaczają zyski, a dla innych same straty. Najwyższa pora, by inwestorzy zaczęli liczyć się z koniecznością zapłaty odszkodowań dla sąsiadów za utratę wartości nieruchomości. Może to ich w końcu otrzeźwi, a my pokażemy, że umiemy się bronić.
Biuletyn prawny International Law Office, 1 września 2014 r.
Autor: Søren Stenderup Jensen
Link do oryginału:
http://fr.friends-against-wind.org/justice/compensation-for-noise-from-wind-turbines
http://www.internationallawoffice.com/directory/biography.aspx?r=48436&o=1345&utm_source=Plesner&utm_content=ILO%20newsletter%2030274&utm_medium=pdf&utm_campaign=ILO%20Newsletters
Okoliczności sprawy
W zależności od lokalizacji, elektrownie wiatrowe mogą powodować hałas, zakłócenia wizualne oraz odbicia światła. Kwestie te są regulowane przez prawo zarówno publiczne, jak i prywatne, w tym prawo sąsiedzkie. Główne zasady dotyczące hałasu turbin wiatrowych zostały zawarte w rozporządzeniu 1284 z dnia 15 grudnia 2011 r. dotyczącym hałasu turbin wiatrowych, wydanym na podstawie przepisów o ochronie środowiska. W pewnym stopniu, rozporządzenie zabezpiecza sąsiadów przed niedogodnościami związanymi z hałasem turbin wiatrowych poprzez ustalenie dopuszczalnych po-ziomów tego hałasu w środowisku. Ograniczenia hałasu zmieniają się w zależności od otoczenia. Turbiny wiatrowe mogą również powodować zakłócenia wizualne, które z kolei mają negatywny wpływ
na wartości okolicznych nieruchomości. Tak więc, lokalizacja turbin wiatrowych na lądzie okazuje się być już od lat trudną kwestią polityczną. Każda gmina wspiera rozwój przemysłowej energetyki wiatrowej – ale nie w swoich własnych granicach.
W celu promowania lokalnego wsparcia dla projektów wiatrowych, duński parlament uchwalił ustawę o promowaniu odnawialnych źródeł energii, która ustanowiła system rekompensat dla osób sąsiadujących z elektrowniami wiatrowymi [Projekt polskiej ustawy o OZE nie przewiduje w ogóle systemu rekompensat – dopisek redakcji]. W ramach programu, ci, którzy budują jedną lub więcej elektrowni wiatrowych, są zobowiązani do wypłacenia rekompensaty swoim sąsiadom w razie ewentualnego obniżenia wartości ich nieruchomości niezależnie od tego, czy na budowę turbin wiatrowych uzyskano niezbędne zezwolenia. System rekompensat odbiega od prawa sąsiedzkiego, ponieważ nie jest oparty o zasadę wykazania uciążliwości, której zaistnienie sąsiad musi udowodnić.
Punktem wyjścia dla duńskiej ustawy jest to, że kwestia odszkodowania powinna zostać rozstrzygnięta jeszcze przed budową turbin wiatrowych. Jednak w pewnych okolicznościach wspomniana Ustawa o promowaniu energii odnawialnej zezwala sąsiadom dochodzić odszkodowania również po tym terminie. Właściwy organ rozstrzygający kwestie roszczeń odszkodowawczych to ustanowiony w Ustawie organ szacujący odszkodowania (Komisja Odszkodowawcza). Do tej pory, odszkodowania przyznawane osobom sąsiadującym z turbinami wiatrowymi na podstawie ustawy były stosunkowo niskie.
Fakty
W niedawnym przypadku, który znalazł swój finał w Sądzie Krajowym dla Zachodniej Danii, osobom dochodzącym swoich roszczeń zostało ustalone przez Komisję Odszkodowawczą odszkodowanie w wysokości 250.000 koron duńskich (ok. 142 tys. zł) w związku z budową ośmiu turbin wiatrowych. Powodowie wnieśli sprawę do sądu w nadziei na uzyskanie wyższego odszkodowania.
Przed budową turbin wiatrowych przeprowadzono ocenę oddziaływania na środowisko, która wykazała, że poziom hałasu na terenie nieruchomości powodów wyniósłby 38,8 decybeli przy prędkości wiatru 12 węzłów i 40,9 decybeli przy prędkości wiatru 16 węzłów.
Rzeczoznawca wyznaczony przez Sąd Grodzki stwierdził, że obniżenie wartości nieruchomości wynio-sło między Dkr 600.000 (ok. 355.000 zł) i Dkr 800.000 (ok. 461.000 zł). Sąd przeprowadził także wizję lokalną w domu powodów. Podczas gdy Komisja Odszkodowawcza stwierdziła, że nieruchomość powoda podlegałyby ograniczonemu zanieczyszczeniu hałasem, Sąd Grodzki uznał, że poziom uciążliwości związanej z hałasem jest bardziej znaczący. Sąd orzekł ponadto, że powodowie udokumentowali utratę wartości ich nieruchomości na poziomie Dkr 600.000 (ok. 355.000 zł) i tym samym przyznał im dodatkową kwotę Dkr 350.000 (ok. 200.000 zł) w ramach rekompensaty.
Wreszcie, Sąd Grodzki uznał, że skarżący nie ponieśli żadnej innej straty finansowej objętej Ustawą o promowaniu odnawialnych źródeł energii. W szczególności Sąd uznał, że fakt, że turbiny wiatrowe zostały wzniesione po uzyskaniu wszystkich niezbędnych pozwoleń, uniemożliwia powodom dochodzenie odszkodowania na podstawie przepisów prawa sąsiedzkiego.
Sąd Krajowy dla Zachodniej Danii utrzymał w mocy wyrok Sądu Grodzkiego, ale ustalił wyższą wysokość odszkodowania Dkr 500.000 (ok. 288.000 zł), między innymi z powodu uszkodzeń muru rzeczonej nieruchomości. Jednak, co ważne, Sąd II instancji wziął pod uwagę ustalenia biegłego wyznaczonego przez Sąd Grodzki, który odwiedził dom skarżących po zakończeniu budowy elektrowni wiatrowych, czego nie uczyniła Komisja Odszkodowawcza, a także uznał obserwacje poczynione przez Sąd Grodzki w czasie wizji lokalnej na terenie nieruchomości. Wreszcie, Sąd ten orzekł, że Ustawa o pro-mowaniu energii ze źródeł odnawialnych nie ogranicza kompetencji sądów do kontroli decyzji podejmowanych przez organ szacujący.
Komentarz Autora
Wyrok Sądu jest o tyle istotny, że zasądza odszkodowanie już po wzniesieniu turbin wiatrowych. Jest to sprzeczne z główną zasadą duńskiej Ustawy o promowaniu odnawialnych źródeł energii, niemniej jednak zarówno Sąd Grodzki, jak i Sąd Krajowy znalazły na podstawie w/w ustawy wystarczającą argumentację prawną, aby zgodnie z nią przyznać odszkodowania już po wybudowaniu turbin wiatrowych. Co więcej, oba Sądy kierowały się oceną wskazanego przez Sąd Grodzki rzeczoznawcy. Podczas gdy takie postępowanie jest częste przy orzekaniu w Danii, do tej pory nie zdarzało się to w przypadkach, kiedy wskazany zgodnie z ustawą Komisja Odszkodowawcza szacująca wysokość odszkodowania wypowiedziała się już w tej sprawie. Wreszcie, Sąd Krajowy jako podstawę wyroku uznał obserwacje własne Sądu Grodzkiego w zakresie negatywnego wpływu na nieruchomość. Jest to niespotykana sytuacja.
Taki wyrok napawa optymizmem tych wszystkich, którzy zamierzają podważyć na drodze sądowej decyzje Komisji Odszkodowawczej ustalającej wysokość odszkodowań zgodnie z Ustawą o promowaniu energii ze źródeł odnawialnych. Z proceduralnego punktu widzenia ważne jest to, że Sąd może niezależnie szacować poziomy uciążliwości hałasu dla danej nieruchomości.
W celu uzyskania dodatkowych informacji na ten temat prosimy o kontakt Søren Stenderup Jensen w Plesner telefonicznie (+45 33 12 11 33), faksem (+45 33 12 00 14) lub e-mailem (Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. ).
