Na początku sierpnia zakończyła swoje prace nadzwyczajna komisja Senatu Australii w sprawie farm wiatrowych. Liczący aż 350 stron raport końcowy komisji dostępny jest już w zakładce Biblioteka na naszym portalu [1]. Polskie streszczenie całości raportu jest w przygotowaniu.

Komisja otrzymała 490 pisemnych oświadczeń i odbyła w sumie jedenaście wysłuchań publicznych w różnych miastach Australii. Okazję do wypowiedzi mieli zarówno sąsiedzi farm wiatrowych, niezależni eksperci w dziedzinie akustyki, energetyki i tym podobnych dziedzin, jak i przedstawiciele różnych instytucji publicznych oraz samej branży wiatrakowej. Oprócz Australijczyków, przed Komisją występowali obywatele kilkunastu innych krajów. Łącznie materiały te stanowią najbardziej wyczerpujące badanie farm wiatrowych ze strony krajowego parlamentu (Raport, str. 2).

Raport końcowy otwierają szczegółowe zalecenia komisji senackiej dla federalnego rządu Australii. Rekomendacje odzwierciedlają oczywiście w pierwszym rzędzie realia i potrzeby australijskie, tamtejsze rozwiązania instytucjonalne i prawne, a także pewne szczególne praktyki branży wiatrakowej w Australii. Niemniej jednak ogromna większość tych zaleceń dotyczy problemów generalnie związanych z forsowaniem rozbudowy energetyki wiatrowej, także w Polsce.

Komisja uznaje, że branża wiatrowa, po objęciu jej adekwatną regulacją, powinna odgrywać istotną rolę w przyszłym rozwoju sektora odnawialnej energii w Australii (str. 4). Jednocześnie wskazuje się, że regulacje dotyczące krajowego celu OZE promują niezrównoważony rynek OZE, z nadmierną koncentracją na energię z wiatru (str. 4).

W sumie rekomendacje komisji Senatu Australii do rządu federalnego tego kraju nakreślają w miarę pełny program działań naprawczych, mających zapełnić poważne luki w obecnej polityce wspierania farm wiatrowych.

W nawiasach podajemy numery cytowanych stron raportu.

ZALECENIA KOMISJI DLA RZĄDU AUSTRALII

Według Komisji, zalecenia dotyczą obszarów, w których obecna sytuacja wymaga naprawy.

Po pierwsze, istnieje pilna potrzeba zgromadzenia większej wiedzy na temat oddziaływania i funkcjonowania farm wiatrowych (str. 2).

Po drugie, wzmocnienia wymaga nadzór organów publicznych nad farmami wiatrowymi (str.3).

Po trzecie, należy zaostrzyć wymagania, od spełnienia których zależą uprawnienia do otrzymywania świadectw pochodzenia energii odnawialnej (renewable energy certificates – zwane dalej certyfikatami OZE) (str. 3).

W związku z tym Komisja zaleciła:

(1) powołanie Komisji Niezależnych Ekspertów Naukowych w sprawie Hałasu Przemysłowego (Komisja IESC), zobowiązanej do prowadzenia „niezależnych, wielodyscyplinarnych badań nad negatywnymi skutkami i zagrożeniami dla zdrowia i dobrostanu jednostek i społeczności związanych z budową farm wiatrowych i innych inwestycji przemysłowych emitujących energię dźwiękową i wibracyjną” (str. xv);

Komisja IESC będzie miała w szczególności za zadanie (str. xv i xvi):

• opracować jednolitą ogólnokrajową normę dla słyszalnego hałasu pochodzącego z turbin wiatrowych, uwzględniając aktualne normy, uwarunkowania australijskie oraz sygnaturę dźwiękową nowych technologii turbin wiatrowych [3];
• opracować ogólnokrajową normę akustyczną w zakresie infradźwięków, hałasu niskiej częstotliwości i wibracji pochodzących z obiektów przemysłowych;
• doradzać organom środowiska, stanowym ministrom zdrowia, środowiska i planowania, organowi regulacyjnemu ds. OZE, a także federalnemu ministrowi zdrowia w kwestii oceny inwestycji wiatrakowych i innych inwestycji przemysłowych pod kątem zagrożenia zdrowia dla osób zamieszkujących w ich pobliżu;
• przedstawiać federalnemu ministrowi zdrowia priorytetowe obszary badań w zakresie oddziaływania turbin wiatrowych na zdrowie i jakość życia
• formułować wytyczne i wskazania oraz sprawować nadzór nad projektami badawczymi zlecanymi przez takie organy, jak Krajowa Rada Zdrowia i Badań Medycznych (NHMRC) w zakresie emisji dźwiękowych pochodzących z obiektów przemysłowych;

(2) przyjęcie tzw. krajowej regulacji ochrony środowiska w odniesieniu do infradźwięków i hałasu niskiej częstotliwości pochodzących z turbin wiatrowych (ang. National Environment Protection (Wind Turbine Infrasound and Low Frequency Noise) Measure – dalej: regulacja NEMP). Warunkiem bieżącej akredytacji farm wiatrowych na podstawie ustawy o odnawialnej energii z 2000 r. w określonym stanie lub na danym terytorium Australii będzie obowiązywanie w tym stanie lub terytorium regulacji NEMP (str. xvi). W stanach, w których przestrzeganie regulacji NEMP nie będzie obowiązkowe, producenci energii z wiatru nie będą uprawnieni do otrzymania certyfikatów OZE (str. xvi);

(3) nowelizację australijskiej ustawy o odnawialnej energii z 2000 r. Nowe przepisy mają zobowiązać organ regulacyjny ds. OZE do zasięgania opinii Komitetu IESC w kwestii możliwych zagrożeń dla zdrowia jednostek i lokalnych społeczności, jakie mogą występować przez cały okres funkcjonowania inwestycji wiatrakowej. Organ regulacyjny ds. OZE ma być także zobowiązany do określania wspólnie z federalnym ministrem zdrowia i naczelnym

lekarzem Australii poziomu ryzyka, jaki wynika z indywidualnych inwestycji dla zdrowia jednostek i lokalnej społeczności. W przypadku stwierdzenia przez Komisję IESC, że dana inwestycja rodzi zagrożenia dla ludzkiego zdrowia, organ regulacyjny ds. OZE może zatwierdzić inwestycję dopiero po upewnieniu się przez federalnego ministra zdrowia, że określone ryzyko zostało stosownie zmniejszone (str. xvi i xvii);

Komitet IESC ma doradzać na bieżąco parlamentarnej Stałej Komisji ds. Zdrowia Środowiskowego (enHealth) w następujących sprawach (str. xvii):

• krajowych norm słyszalnego hałasu oraz infradźwięków, a także sposobów ustalania i egzekwowania tych norm w odniesieniu do inwestycji przemysłowych;
• metodologii jego badań i uzyskanych wyników w odniesieniu do oddziaływania infradźwięków i wibracji na ludzkie zmysły i zdrowie; a także
• priorytetowych zadań badawczych i możliwych kierunków badań, które Krajowa Rada Zdrowia i Badań Medycznych mogłaby zlecać i finansować;

(4) przyjęcie przez rząd federalny w terminie 12 miesięcy „Krajowych wytycznych w sprawie farm wiatrowych”, które powinny być włączone do stanowych i terytorialnych regulacji w zakresie planowania przestrzennego i ochrony środowiska (str. xvii); zapewnienie ogólnej zgodności z „Krajowymi wytycznymi” ma stanowić warunek uzyskania certyfikatów OZE przez operatorów farm (str. xvii);

Wspomniane „Krajowe wytyczne” mają być przygotowane przez Komitet IESC i obejmować m.in. następujące zagadnienia (str. xviii):

• najlepsze praktyki w zakresie współudziału lokalnych społeczności i konsultacji z udziałem zainteresowanych podmiotów, przy czym urzędowe zatwierdzenie inwestycji musi być uzależnione od stosowania się do takich praktyk;
• krajowe normy w zakresie oddziaływania na przestrzeń wizualną i krajobraz;
• bezpieczeństwo ruchu lotniczego
• dziedzictwo kulturowe rdzennych społeczności
• ptaki i nietoperze
• migotanie cienia
• zaburzenia elektromagnetyczne i refleks śmigła (ang. blade glint)
• zagrożenie pożarowe

(5) nowelizację australijskiej ustawy o odnawialnej energii z 2000 r. poprzez wprowadzenie możliwości częściowego lub czasowego zawieszenia prawa operatorów farm wiatrowych do otrzymywania certyfikatów OZE w przypadku stwierdzenia, że dany operator:

• naruszył warunki decyzji administracyjnej zatwierdzającej inwestycję,
• przyznana mu koncesja operatora została zawieszona lub anulowana;

a także poprzez ustanowienie kompetencji ustawowych dotyczących zobowiązania wytwórców energii do złożenia wyjaśnień w przypadku naruszenia obowiązków ustawowych (str. xix),oraz poprzez powiązanie wydawania certyfikatów OZE z poświadczonym skutkiem w postaci redukcji netto emisji gazów cieplarnianych w sektorze energetycznym (str. xix);

(6) zakaz akredytacji zakładów energetycznych przez organ regulacyjny ds. OZE przed pełnym ukończeniem budowy danego zakładu, pełnym uruchomieniem i spełnieniem wszystkich wymagań po zakończeniu budowy (str. xix);

(7) powołanie przez rząd federalny Krajowego Rzecznika Praw Obywatelskich ds. Farm Wiatrowych (National Wind Farm Ombudsman), którego zadaniem będzie rozpatrywanie skarg zainteresowanych lokalnych mieszkańców na funkcjonowanie inwestycji wiatrowych uprawnionych do certyfikatów OZE (str. xix);

(8) nałożenie na operatorów farm wiatrowych uprawnionych do certyfikatów OZE opłaty przeznaczonej na finansowanie działalności Komitetu IESC i Krajowego Rzecznika Praw Obywatelskich w odniesieniu do Farm Wiatrowych, a także na finansowanie dodatkowych badań naukowych (str. xix);

(9) zbierane przez operatorów turbin wiatrowych dane dotyczące prędkości wiatru, podstawowych danych statystycznych związanych z funkcjonowaniem turbin, w tym dotyczące czasu pracy turbin i monitorowania hałasu mają być systematycznie udostępniane publicznie i bez żadnych ograniczeń. Zestaw takich danych ustalony zostanie przez Komitet IESC w konsultacji z naukowcami i branżą wiatrową. Obowiązkiem udostępniania danych mają być objęci wszyscy operatorzy turbin wiatrowych uprawnieni do otrzymywania certyfikatów OZE (str. xix);

(10) przeniesienie odpowiedzialności za nadzór nad funkcjonowaniem farm wiatrowych z poziomu samorządów lokalnych (ang. local councils) na szczebel stanowych organów ochrony środowiska (odpowiednik naszych regionalnych dyrekcji ochrony środowiska) (str. xx);

(11) sporządzanie przez federalne ministerstwo środowiska wspólnie z Komitetem IESC kwartalnych sprawozdań, zbierających informacje dotyczące monitorowania działalności farm wiatrowych i weryfikacji przestrzegania przez nie przepisów przez stanowe organy ochrony środowiska. Raporty te mają być przedstawiane federalnemu parlamentowi przez ministra środowiska (str. xx);

(12) przeprowadzenie kontroli przez Australijski Krajowy Urząd Audytowy (ANAO – odpowiednik polskiego NIK) w zakresie sposobu, w jaki organ regulacyjny ds. OZE (CER) wypełnia swoje ustawowe obowiązki. W szczególności kontrola taka powinna dotyczyć (str. xxi):

• posiadanych przez CER informacji na temat efektywności energii z wiatru w kompensowaniu emisji dwutlenku węgla na dzień 30 czerwca 2014 r. (na koniec roku rozrachunkowego) oraz na dzień 3 maja 2015 r.;
• wdrożonych praktyk w dziedzinie zarządzania ryzykiem i ograniczania nadużyć, a także adekwatności tych praktyk;
• stosowności pozyskiwania wszelkich funduszy publicznych w związku z ustawą o odnawialnej energii (energii elektrycznej) z 2000 r.;
• istnienia bodźców, finansowych lub inne rodzaju, w tym, ale nie wyłącznie, związanych z pozyskiwaniem funduszy publicznych na mocy ustawy o odnawialnej energii (energii elektrycznej) z 2000 r., które deformują rolę CER w realizacji celów tej ustawy; oraz tego, czy wydatkowanie funduszy publicznych przez CER koncentrowało się właściwie na realizacji celów ustawy o odnawialnej energii (energii elektrycznej) z 2000 r.

(13) zlecenie przez rząd federalny Komisji ds. Wydajności (Productivity Commission) zbadania wpływu wytwarzania energii elektrycznej z wiatru na ceny detaliczne elektryczności (str. xxi):

(14) modyfikacja regulacji dotyczącej krajowego celu dotyczącego energii odnawialnej (Renewable Energy Target) tak, aby wszystkie nowe inwestycje OZE realizowane pomiędzy 2015 i 2020 generowały certyfikaty OZE z okresem ważności nie dłuższym niż pięć lat (str. xxi);

(15) opracowanie przez rząd Australii metodologii oceny inwestycji OZE dających im prawa do tzw. australijskich jednostek emisji węglowych (Australian Carbon Credit Units). Metodologia ta powinna uwzględniać wpływ netto na emisje węglowe przez cały okres życia instalacji energetyki odnawialnej (str. xxi);

a w przypadku nie wprowadzenia przez rząd powyższych modyfikacji, ograniczenie uprawnień do otrzymywania certyfikatów nie dłużej niż przez okres pięciu lat od uruchomienia turbin wiatrowych (str. xxii).

ODPOWIEDŹ RZĄDU FEDERALNEGO

Jeszcze przed opublikowaniem końcowego raportu Komisji, federalny minister środowiska zobowiązał się do (str. 3 i 4):

• powołania do dnia 1 września br. Komisji IESC z zadaniem m.in. badania wpływu turbin wiatrowych na zdrowie ludzi;
• publikowania analiz związanych z opracowaniem australijskich metod i podejść do mierzenia hałasu oraz norm dla farm wiatrowych;
• publikowania analiz dotyczących możliwości poprawy przejrzystości funkcjonowania farm wiatrowych dzięki udostępnianiu przez ich operatorów informacji na temat prędkości wiatru, danych operacyjnych, godzin pracy i monitorowania emisji dźwiękowych;
• powołanie Krajowego Komisarza ds. Farm Wiatrowych z zadaniem rozstrzygania skarg obywateli na działanie farm wiatrowych, a także publikowania informacji o lokalizacjach obecnych i planowanych farm wiatrowych, decyzjach planistycznych i środowiskowych w odniesieniu do wszystkich farm wiatrowych, liczby certyfikatów OZE wydanych dla każdej z farm wiatrowych, czasu pracy turbin, prędkości wiatru,
• produkcji energii, wyników monitoringu emisji dźwiękowych oraz redukcji emisji w sektorze energii elektrycznej;
• w porozumieniu ze stanami i terytoriami Australii, wdrożenie „Krajowych wytycznych w sprawie farm wiatrowych”, które powinny znaleźć odzwierciedlenie w stanowych i terytorialnych regulacjach planistycznych i środowiskowych;
• w porozumieniu ze stanami i terytoriami Australii, opracowanie metod pomiaru dźwięku.

PRZYPISY

[1] ] Senat Australii, Select Committee on Wind Turbines, Final Report, sierpień 2015, stron 350. Plik o nazwie senat_australii_raport_kocowy_select_committee_on_wind_turbines_08-2015.pdf znajduje się tutaj: http://stopwiatrakom.eu/biblioteka/category/1-dokumenty.html.