Na międzynarodowym portalu Friends Against Wind [1] zamieszczono angielskie tłumaczenie artykułu, który ukazał się w fińskiej prasie w sierpniu 2017 r. [2]. Poniżej publikujemy obszerne streszczenie.
Fińska firma Aunio Group Oy opracowała i wyprodukowała urządzenie mierzące i zapisujące infradźwięki wytwarzane przez turbiny wiatrowe. Uzyskane w ten sposób dane pozwalają na rozpoznanie natężenia i zasięgu infradźwięków, których źródłem są farmy wiatrowe. Dzięki temu można systematycznie badać związek tych emisji z problemami zdrowotnymi zgłaszanymi przez narażonych na nie ludzi.
Właściciel firmy, Antti Aunio, wyjaśnia fińskiej dziennikarce, że cechą charakterystyczną infradźwięków jest to, że ludzie nie słyszą ich ze względu na ich niską częstotliwość (poniżej 20 herców). Infradźwięki wytwarzane przez turbiny wiatrowe różnią się od dźwięków tego rodzaju występujących w przyrodzie. Jest to wyraźny sygnał, który wyróżnia się na tle hałasu otoczenia występującego w środowisku. W przypadku turbin wiatrowych są to wyraźne, powtarzające się sygnały, odmienne od dźwięków naturalnych, które mają stały poziom.
Nigdy przedtem nie mieliśmy do czynienia z sytuacją, aby tego rodzaju ciągły, regularny sygnał infradźwiękowy pokrywał całe regiony kraju - Antti Aunio
Prototyp nowego urządzenia pomiarowego był już gotowy na jesieni 2016 r. W tej chwili firma dysponuje 30 urządzeniami, które wypożycza osobom zainteresowanym prowadzeniem takich pomiarów w poszczególnych lokalizacjach. Połączenie kilku urządzeń w jedną sieć pomiarową pozwala prowadzić obserwacje zmienności zasięgu infradźwięków w różnych warunkach pogodowych.
Antii Aunio wskazuje, że „(…) nigdy przedtem nie mieliśmy do czynienia z sytuacją, kiedy tego rodzaju ciągły, regularny sygnał infradźwiękowy pokrywał całe regiony kraju. Jest to całkowicie nowy czynnik środowiskowy, a jego długofalowy wpływ na ludzi i zwierzęta nie jest jeszcze znany”.
Pomiary w domach sąsiadów wiatraków - skutki długofalowego oddziaływania pozostają niezbadane
W 2017 r. firma Aunio rozpoczęła realizację projektu badawczego obejmującego różne regiony w Finlandii. W lecie tego roku około 20 urządzeń zainstalowano już w domach osób uskarżających się na objawy chorobowe wywołane przez turbiny wiatrowe. Badania te prowadzono w co najmniej siedmiu miejscowościach. W czasie dokonywania pomiarów infradźwięków mieszkańcy zapisywali swoje odczucia lub występujące objawy. Uczestników projektu nie informowano o wynikach pomiarów.
Antii Aunio uważa, że kwestia oddziaływania infradźwięków wytwarzanych przez turbiny wiatrowe na ludzi wymaga właściwej analizy i pomiarów.
„Ponieważ ten rodzaj czynnika środowiskowego nigdy przedtem nie występował, nie mamy jeszcze doświadczeń związanych z jego długookresowymi skutkami. Wiadomo, że krótkookresowe narażenie na oddziaływanie infradźwięków przy dużym nasileniu sygnału przynosi szkody zdrowotne. Jednak nikt nie wie, jak bardzo szkodliwe jest długookresowe narażenie na infradźwięki wytwarzane przez turbiny wiatrowe. Brak jest szczegółowych badań i analiz naukowych długofalowych skutków infradźwięków. Wyniki takich badań pozwoliłyby udzielić odpowiedzi na pytanie, czy można ustalić wyraźny związek przyczynowo-skutkowy między infradźwiękami pochodzącymi od turbin wiatrowych a problemami zdrowotnymi ludzi.”
„Nasze urządzenia pomiarowe są w stanie dostarczyć danych, które mogą być przedmiotem analiz. Umożliwiają one rejestrację infradźwięków w sposób ciągły przez długi okres czasu, a wyniki tych pomiarów można byłoby porównać z objawami doświadczanymi przez konkretne osoby.”
„W każdym razie w Finlandii w środowisku występuje nowy sygnał w postaci infradźwięków generowanych przez farmy wiatrowe. Zobrazowane dane pomiarowe z naszych urządzeń jednoznacznie pokazują ciągłe infradźwięki wytwarzane przez turbiny wiatrowe, przy czym wartości szczytowe na spektrogramach znikają w chwili wyłączenia turbin. Zauważyliśmy, że w czasie występowania silnych wiatrów infradźwięki są częściowo maskowane lub przykrywane przez hałas otoczenia.”
„Na podstawie naszych pomiarów stwierdziliśmy, że infradźwięki z turbin wiatrowych rozprzestrzeniają się bardzo daleko od turbin. Konsekwencją nowoczesnego rozwoju (tj. budowy farm wiatrowych - uwaga red.) będzie to, że infradźwięki wytwarzane przez turbiny wiatrowe stanowić będą nowy sygnał obecny w naszym środowisku, którego wpływ zaznaczy się na terenie całej Finlandii.”
Zero zainteresowania władz nowatorskim i tanim urządzeniem
Według przedstawiciela firmy Aunio, jest to pierwsze urządzenie zdolne mierzyć w ciągły, nieprzerwany sposób infradźwięki generowane przez turbiny wiatrowe, przy czym jego cena jest na tyle niska, że pozwala na stworzenie rozległej sieci pomiarowej.
Aby kontynuować swoje prace nad ulepszeniem wynalazku, firma potrzebuje dofinansowania ze źródeł zewnętrznych. Swoim projektem badawczo-wdrożeniowym próbowała już zainteresować fińskie ministerstwa spraw społecznych i zdrowia oraz pracy i gospodarki. Bez żadnego efektu.
Antti Aunio zatrzega się: „absolutnie nie chcemy żadnej konfrontacji — żadnej debaty typu „on powiedział to, a ona tamto” w kwestii możliwych zagrożeń dla zdrowia ze strony energetyki wiatrowej, nasza firma oferuje jedynie urządzenie pomiarowe do zbadania tej kwestii. Dzięki naszemu urządzeniu można badać korelację między infradźwiękami a zdrowiem w długiej perspektywie czasowej”.
W przeszłości Antii Aunio pracował w słynnej firmie Nokia przy projektach z zakresu technologii telefonii komórkowej i rozwoju produktów. O infradźwiękach pochodzących od turbin wiatrowych usłyszał po raz pierwszy sześć lat temu.
„Powiedziono mi wówczas, że wielkie turbiny wiatrowe wytwarzają infradźwięki, które mogą rozprzestrzeniać się na odległość kilkudziesięciu kilometrów od ich źródła. Niektórzy twierdzą, że infradźwięki są groźne dla zdrowia ludzi i zwierząt, a długotrwałe narażenie na nie powoduje nieodwracalne zmiany fizjologiczne.”
Efekt nocebo a doświadczenia konkretnych osób
Problemem efektu placebo Aunio zajmował się już wcześniej w związku z poszukiwaniem rozwiązań uwzględniających to zjawisko w przypadku badań klinicznych wyrobów medycznych.
„Wiemy, że efekt placebo może być bardzo silny. Przypuszczalnie podobne trudności może nastręczać efekt nocebo. W przypadku zjawiska placebo pacjent zdrowieje, chociaż podaje mu się tylko wapń. Natomiast przez efekt nocebo rozumie się sytuację, kiedy dana osoba wykazuje objawy powodowane przez czynnik zewnętrzny, a jednocześnie brak jest naukowego dowodu na istnienie fizjologicznego związku przyczynowego między nimi.”
Kwestia możliwych skutków zdrowotnych narażenia na infradźwięki generowane przez turbiny wiatrowe zaprzątała dalej uwagę Aunio.
„Od znajomego dowiedziałem się, że u ludzi mieszkających w pobliżu turbin wiatrowych w kilku miejscowościach w Finlandii zaczęły występować objawy, które były podobne do tych, o jakich donosili naukowcy z innych krajów. U tych ludzi wystąpiły zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie, niewyjaśniona skłonność do budzenia się w nocy, dzwonienie w uszach czy szumy uszne o niskiej częstotliwości.”
“Mój przyjaciel zdobył urządzenie mierzące poziom infradźwięków, przy pomocy którego był w stanie mierzyć infradźwięki pochodzące od turbin wiatrowych. Jednocześnie prowadził obserwację występujących u niego symptomów i zapisywał je w dzienniczku. Zarejestrowane na przestrzeni miesiąca infradźwięki porównał następnie z datami występowania objawów. Stwierdził, że między tymi objawami a infradźwiękami występował pewien związek. Wielokrotnie rozmawialiśmy o tym, jak należałoby zbadać tę sprawę w bardziej dokładny sposób. Doszliśmy do wniosku, że potrzebny jest zestaw pomiarowy, który byłby na tyle przystępny cenowo, aby mógł posłużyć do mierzenia i rejestrowania dźwięków w wielu punktach jednocześnie, w połączeniu z równoległym zbieraniem danych o doznaniach ludzi zgłaszających kłopoty zdrowotne. Ostatecznie zdecydowaliśmy się opracować własne urządzenie pomiarowe w celu wykonania badań tam, gdzie jest to konieczne, odpowiadając w ten sposób na potrzeby osób zaniepokojonych możliwymi zagrożeniami dla zdrowia związanymi z turbinami wiatrowymi.”
Finlandia dysponuje już unikalną technologią umożliwiającą prowadzenie badań nad związkiem między infradźwiękami a problemami zdrowotnymi u ludzi
Począwszy od stycznia 2017 r. w ramach wspomnianego wcześniej projektu pilotażowego w różnych regionach Finlandii zainstalowanych zostało ponad 20 urządzeń Grupy Aunio w promieniu od 1 do 10 kilometrów od turbin wiatrowych. Umieszczono je w domach ludzi, u których wystąpiły problemy ze zdrowiem po uruchomieniu turbin wiatrowych. W każdym z tych domów urządzenie pracowało przez okres jednego miesiąca. W tym samym czasie ich mieszkańcy prowadzili dzienniczki, w których zapisywali objawy doświadczane każdego dnia.
„Dzięki urządzeniom pomiarowym i realizacji projektu pilotażowego Finlandia dysponuje obecnie unikalną technologią i know-how pozwalającymi badać związek między infradźwiękami a kłopotami zdrowotnymi doświadczanymi przez ludzi” — wskazuje Antti Aunio.
Aunio Group wypożycza urządzenia do pomiaru infradźwięków na terenie całej Finlandii.
Jak wyjaśnia Aunio, “nasi klienci mają jednocześnie możliwość wzięcia udziału w badaniach przez prowadzenie dzienniczka, w którym zapisują objawy występującego u nich w tym samym czasie, kiedy wykonywana są pomiary. Po zakończeniu okresu pomiarów taki klient otrzymuje spektrogramy przedstawiajace występowanie infradźwięków oraz kopie dzienniczka. Przy opracowywaniu danych z badań łączymy dane dotyczące poziomu infradźwięków z danymi pochodzącymi z dzienniczków, usuwając przy tym wszelkie dane osobowe jednostek biorących udział w badaniu.
To urządzenie pomiarowe wykorzystywane jest także do mierzenia innych występujących w otoczeniu dźwięków niskiej częstotliwości, jak np. zakłócenia powodowane na terenach mieszkalnych przez stacje pomp”.
Komentarz własny
Obecna ekipa rządowa w Polsce deklaruje, że realizuje strategię gospodarczą, która ma się cechować wrażliwością na interesy zwykłych ludzi, a jednocześnie silnie podkreśla potrzebę wspierania innowacji w naszym kraju. Problem oddziaływania turbin wiatrowych na środowisko jest z pewnością zagadnieniem bardzo przyszłościowym na coraz większym obszarze globu. Władze w Finlandii, które od paru lat starają się usilnie nadgonić zapóźnienie w rozbudowie energetyki wiatrowej w stosunku reszty Europy, wydają się chować głowę w piasek, wykazując brak zainteresowania technologiami, których rozwój powinien co najmniej towarzyszyć — jeśli nie wyprzedzać — coraz szybszą rozbudowę energetyki odnawialnej w formie farm wiatrowych. Ponieważ Polska i tak wydaje już od lat miliardy na rozwój energetyki OZE i tzw. walkę z klimatem, rozważenie możliwości nawiązania współpracy akurat z tą nowatorską firmą fińską wydaje się być pomysłem nad wyraz uzasadnionym. Coraz większa liczba ludzi będzie bowiem zainteresowana oddziaływaniem emisji turbin wiatrowych i skorzystaniem z urządzenia Aunio Group Oy.
Opracował Jacek Malski
Przypisy:
[1] Aunio Group: Infrasound from wind turbines is a new signal in the environment, 23.08.2017 - http://en.friends-against-wind.org/health/infrasound-from-wind-turbines
[2] Kuppa Suomi, 23.08.2017 r. https://issuu.com/kauppasuomi/docs/34-valtakunnallinen?e=10124190/52446458
[3] Szczegółowe informacje o działalności firmy dostępne są na stronach Aunio Group - http://www.auniogroup.com/en/ (w języku angielskim)
